ام بی ای نیوز: آمار مربوط به عملکرد شاپرک در سال ۹۹ منتشر شد. این گزارش به بررسی و ارزیابی شبکه الکترونیکی پرداخت کارت که به اختصار شاپرک نامیده می‌شود، پرداخته است. این گزارش که به‌صورت ماهانه و سالانه منتشر می‌شود تصویر آماری فضای پرداخت الکترونیک کشور را منعکس می‌کند. طبق آمار منتشر‌شده حجم تراکنش‌های شاپرکی در سال ۹۹ نسبت به سال۹۸، هم در تعداد و هم در حجم معاملات افزایش یافته است. همچنین در این گزارش شاخص درنظر گرفته‌شده بر اساس تعداد تراکنش‌های شاپرک، مبلغ تراکنش‌های شاپرک و همچنین تعداد ابزارهای توزیع‌شده است و با تشریح نرخ رشد شاخص‌های اشاره‌شده به آنالیز عملکرد و سطح ارائه خدمات شبکه شاپرک می‌پردازد.حجم و تعداد معاملاتبه گزارش دنیای اقتصاد؛ در طول سال۹۹ بیش از ۳۳ میلیارد تراکنش شاپرکی در کشور انجام شده که ارزش آنها بالغ بر ۵۳۵۷ هزار میلیارد تومان اعلام شده است. این مبلغ نشان از رشد میزان استفاده اقشار مختلف جامعه از پرداخت الکترونیکی و بالاخص ابزارهای شاپرکی است. مقایسه این آمار با آمار سال گذشته حاکی از آن است که تعداد تراکنش‌ها نسبت به تعداد ۲۶ میلیاردی تراکنش‌ها در سال ۹۸ بیش از ۲۴ درصد رشد را تجربه کرده است. از سوی دیگر از مقایسه حجم معاملات نیز نتایج مشابهی به‌دست می‌آید. مبلغ تراکنش‌های شاپرک در سال ۹۹ حدود ۵۳۵۷ هزار میلیارد تومان بوده است کهنسبت به تراکنش‌های ۳۱۹۳ هزارمیلیارد تومانی در سال ۹۸ نزدیک به ۶۸ درصد رشد را نشان می‌دهد. البته باید توجه داشت در مقایسه اعداد جاری تورم لحاظ نشده است و معمولا با مقایسه این آمارها بدون خارج‌کردن اثر تورم از آنها به نتایج شفاف و قابل مقایسه‌ای نخواهیم رسید؛ به همین علت این آمارها را با استفاده از شاخص‌کل بهای کالاها و خدمات مصرفی تعدیل کرده و به قیمت‌های ثابت بدون تورم تبدیل می‌کنند.طی کردن این مراحل تعدیل و بررسی دوبار‌ه آمارها، نشان‌دهنده رشد حدودا ۲۳ درصدی ارزش حقیقی تراکنش‌های شاپرک در سال ۹۹ است. البته باید توجه داشت که افزایش تعداد و مبلغ تراکنش‌ها در شبکه شاپرک به‌صورت سالانه امری متداول است و پیش‌بینی می‌شود تا زمان اشباع شبکه و فراگیری استفاده از پرداخت الکترونیکی در میان تمامی افراد جامعه این رشد سالانه ادامه داشته باشد. بدیهی است که با بروز همه‌گیری کرونا، استفاده از اسکناس و مسکوکات کاهش و به استفاده بیشتر از ابزارهای پرداخت شاپرک کمک شایانی کرده است و به استفاده بیشتر افراد از کارت‌خوان‌ها و درگاه‌های اینترنتی و موبایلی منجر شده است.افزایش سرانه ابزارهاشبکه الکترونیکی پرداخت کارت سه نوع «ابزار پذیرش اینترنتی»، «ابزار پذیرش موبایلی» و «ابزار پذیرش کارتخوان فروشگاهی» را پشتیبانی می‌کند.آمار منتشر شده شاپرک نشان می‌دهد بیشترین سهم بازار تراکنش‌ها در اختیار ابزار کارتخوان فروشگاهی است. در آمار‌های منتشر‌شده به منظور قیاس بهتر و دقیق‌تر آمارها، اطلاعات در این گزارش بر اساس ابزارهای فعال سیستمی در اسفند ماه سال ۱۳۹۹ ارائه شده است. بر همین اساس بیش از ۹ میلیون و ۶۰۰ هزار ابزار کارتخوان فروشگاهی در کشور وجود دارد که بیش از ۷۶ درصد از کل ابزارهای پرداخت شبکه شاپرک را به خود اختصاص داده است. تعداد کارتخوان‌های فروشگاهی نسبت به سال ۹۸ حدود یک‌میلیون و ۲۵۰هزار دستگاه افزایش را تجربه کرده است. دومین ابزار پر استفاده شاپرک ابزار پذیرش اینترنتی است. این ابزار با تعداد بیش از یک میلیون و ۵۷۰هزار، حدود ۵/ ۱۲ درصد از کل این ابزارهارا به خود اختصاص داده است. تعداد ابزارهای پذیرش اینترنتی نسبت به سال ۹۸ بیش از ۴۳۰ هزار عدد رشد را تجربه کرده است. در انتها کمترین سهم از ابزارهای پرداخت شاپرک متعلق به ابزار پذیرش موبایلی است که با تعداد یک میلیون و ۴۵۰هزار عدد سهمی ۵/ ۱۱ درصدی از کل این ابزارها را به خود اختصاص داده است. در مجموع بیش از ۱۲ میلیون و ۶۲۰ هزار ابزار پذیرش وجود دارد که نسبت به سال ۹۸ بیش از یک میلیون و ۸۲۵هزار عدد افزایش را نشان می‌دهد. در یک تحلیل کلی سهم ابزار کارتخوان فروشگاهی، اینترنتی و موبایلی از کل ابزارها در سال ۱۳۹۹ نسبت به سال ۱۳۹۸ به ترتیب تغییری برابر منفی۱۷/ ۱ ، ۹۱/ ۱ و منفی ۷۳/ ۰ درصدی داشته است که ابزار پذیرش اینترنتی بیشترین رشد را به خود اختصاص داده است. این رشد را می‌توان از پاندمی کرونا متاثر دانست؛ چراکه در این دوران با تمایل و گرایش بیشتر مردم به خرید‌های غیرحضوری، بازار خرید‌های اینترنتی رونق گرفته و طبیعی است که درگاه‌های اینترنتی شاهد افزایش سهمشان از میان دیگر ابزارهای پرداخت باشند. در مجموع تعداد ابزارهای پذیرش در سال ۹۹ نسبت به سال ۹۸ افزایش ۹۰/ ۱۶ درصدی داشته است.میزان نفوذ شاپرک چقدر است؟با تقسیم تعداد جمعیت کشور بر تعداد ابزارهای شاپرک می‌توان دریافت که سرانه این ابزارها چقدر است. با این حال برای دقت بیشتر تحلیل‌ها به جای تمام جمعیت کشور از جمعیت بالای ۱۸ سال در این تحلیل‌ها استفاده شده است. بر این اساسدر اسفند سال۹۹ به ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت بالای ۱۸سال، بیش از ۱۵۸۰کارتخوان فروشگاهی وجود داشت. در اسفند ماه سال ۹۸ این عدد معادل ۱۳۷۳ بوده است که نشان می‌دهد در طول یک‌سال گذشته ۲۰۷ دستگاه کارتخوان به ازای هر ده هزار نفر جمعیت بالای ۱۸ سال افزوده شده است. دومین ابزار پرداخت نیز شاهد رشد در سرانه بوده است. در اسفند ماه سال ۹۹ به ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت بالای ۱۸ سال، ۲۵۹ ابزار پرداخت اینترنتی وجود داشته است. این آمار در سال ۹۸ معادل ۱۸۷ دستگاه بوده که این موضوع حاکی از آن است که در سال ۹۹ به ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت بالای ۱۸ سال ۷۱ ابزار پرداخت اینترنتی اضافه شده است. همچنین ابزار پرداخت موبایلی نیز با رشد مواجه شده و به ازای هر ۱۰ هزار نفر جمعیت بالای ۱۸ سال ۲۱ عدد اضافه شده است و از سرانه ۲۱۷ عدد به ازای هر ۱۰ هزار نفر بالای ۱۸ سال در سال ۹۸به ۲۳۸عدد به ازای جمعیتی مشابه در سال ۹۹ رسید. در یک تحلیل کلی از ضریب نفوذ ابزار پرداخت‌های شاپرک، سرانه آنها با ۲۶۱ عدد رشد در سال ۹۹ از ۱۸۱۷ عدد به ۲۰۷۸ عدد به ازای هر ۱۰هزار نفر جمعیت بالای ۱۸ سال رسیده است.عملکرد ابزارهای پذیرشکارتخوان‌های فروشگاهی صدرنشین بیشترین تعداد تراکنش در شبکه شاپرک هستند. در مجموع ۹۵/ ۸۹ درصد کل تراکنش‌های سال ۱۳۹۹ در اختیار ابزار کارتخوان فروشگاهی است. این سهم در مقایسه با سال ۱۳۹۸نزدیک به ۴۷/ ۱ درصد افزایش را تجربه کرده است؛ این در حالی است که عواملی از جمله وجود محدودیت انجام تراکنش بر روی ابزار پذیرش موبایلی، همچنین تعداد ابزار، فراگیر بودن، عدم نیاز به تجهیزات مکمل دیگر نظیر کامپیوتر یا گوشی موبایل از جمله عوامل تاثیرگذار بر تعداد تراکنش‌های ابزار پذیرش کارتخوان فروشگاهی است. نرخ رشد سهم ابزارهای پذیرش موبایلی و اینترنتی نسبت به زمان مشابه در سال ۱۳۹۸ نیز به ترتیب برابر با منفی ۶۷/ ۱ و ۱۹/۰ درصد است. در یک تحلیل کلی به‌رغم افزایش تعداد ابزارهای پذیرش اینترنتی و موبایلی در سال ۱۳۹۹، این ابزار کارتخوان فروشگاهی است که همچنان بیشترین سهم از تعداد تراکنش‌های شبکه پرداخت را پردازش کرده است. به بیانی دیگر کارتخوان فروشگاهی همچنان ابزار محوری شبکه پرداخت الکترونیک کشور است. ابزار پذیرش اینترنتی بیشترین متوسط مبلغ تراکنشی را در بین ابزارهای پذیرش شاپرک داراست. این در حالیست که متوسط مبلغ تراکنش این ابزار در سال ۱۳۹۹ افزایش ۱۵/ ۹۳ درصدی نسبت به سال ۱۳۹۸ دارد. دلیل این اتفاق را می‌توان در توسعه کسب‌وکارهای اینترنتی و افزایش پرداخت‌های اینترنتی جست‌وجو کرد. از طرفی متوسط مبلغ تراکنشی ابزار پذیرش کارتخوان فروشگاهی در سال ۱۳۹۹ افزایش ۶۲/ ۲۵درصدی را تجربه کرده است.
