جاده ابریشم یا راه ابریشم از شاهراه‌های مهم تجاری است که در زمان قدیم خاور دور یا چین را به اروپا متصل می‌کرد و باعث پیوند تمدن و ملل‌های مختلف با هم بود. امروز که استارتاپها به تعبیری بازرگانان نوین هستند، برایشان کماکان شاهراهی وجود دارد. شاهراهی به نام رویداد استارتاپ جاده ابریشم که با برگزاری سخنرانی‌های مهم توسط کارآفرینان برتر ایران و جهان، پنل های تخصصی موضوعات چالش های این حوزه ، شبکه سازی تخصصی و گسترش ارتباطات و صندلی داغ سعی می‌کند به اکوسیستم استارتاپی ایران کمک کند.
استارتاپ جاده ابریشم با برگزاری سه قسمت تور استارتاپی، برنامه شتابدهی آنلاین و رویداد فینال جاده ابریشم، شرکت‌ها و استارتاپهای ایرانی را به جامعه فعالین استارتاپ ایران و جهان معرفی می‌کند که از این نظر در نوع خود نخستین رویدادی است که به صورت داوطلبانه و در مقیاس ملی برگزار می‌شود.
به همین منظور ام‌بی‌ای نیوز در آخرین روز این رویداد مصاحبه‌ای با محمدرضا ازلی، الیاس خسروی و آیسان عقیلی، سه تن از هشت بنیانگذار این رویداد، انجام داده است که به شرح زیر است.
از جاده ابریشم برایمان بفرمایید و اینکه از کجا شروع شد؟
ازلی: ما جاده ابریشم را تقریبا دو سال پیش شروع کردیم و دوست داشتیم یک ایونت مستقل درست کنیم که روابط بین‌الملل را هم بتوانیم پوشش بدهیم تا دانش و مهارت خارج از کشور را به داخل کشور بیاوریم. همینطور دوست داشتیم یک رویداد ملی درست کنیم چرا که همه ی اتفاقات در تهران متمرکز بود و استارتاپها در تهران فعالیت می‌کردند.
ما خواستیم شهرستانهای مختلف را بگردیم، استارت‌های خوب هر منطقه و شهر را پیدا کنیم و به هم وصل کنیم. یعنی شهر تهران را به شهرستانهای دیگر وصل کنیم تا همه با هم پیشرفت داشته باشند. اسم جاده ابریشم هم به خاطرجاده ابریشم قدیم است که از چین به اروپا میرفت؛ در واقع الان استارتاپها باید تجارت و بخش صادرات را به عهده بگیرند و این اسم استعاره از این ماجراست.
خسروی: رویداد استارتاپ جاده ابریشم یک رویداد یک ساله است که دوره آنلاین شتابدهی دارد، به این صورت که اول از همه از شهرهای مختلف استارتاپها شرکت کردند، از چند فیلتر رد شدند، آنالیز شدند، بررسی شدند و در نهایت مقابل داوران قضاوت شدند. برنده‌ها در یک دوره آنلاین شتابدهی شرکت کردند که از تمام ایران منتورها، مدیران شرکت‌ها، افراد با سابقه وافراد مطرح بدون هیچ هزینه‌ای به تمامی این استارتاپها کمک کردن تا یک سطح بالاتر قرار بگیرند و در رویداد نهایی کنفرانس بین‌المللی استارتاپ جاده ابریشم مسابقه آخر را شرکت کنند تا مسابقه‌ای بزرگ و انتقال تجربه‌ای بین تمام فعالین و عناصر استارتاپی اکوسیستم ایران با بهترین استارتاپهای ایرانی انجام شود.
رسالت اصلی جاده ابریشم چیست؟
عقیلی: رسالت اصلی ما به نظرم این است که به آدمهایی که در این حوزه کار می‌کنند انگیزه بدهیم تا بیشتر تلاش کنند که بمانند و در نهایت بتوانند پیشرفت کنند.
ازلی: استارتاپ جاده ابریشم را من یک ماشین می‌بینم که در شهرهای مختلف ایران می‌گردد و بهترین استارتاپها را انتخاب می‌کند و بر روی آنها کار می‌کند. دوره آنلاین شتابدهی ما صد روزه است که بزرگترین نتورک منتورشیپ داخل ایران را دارد و کمک به استارتاپها حتی بعد از رویداد هم ادامه دارد. استارتاپ‌هایی که در رویداد استارتاپ جاده ابریشم جز برترینها بودن، شانس بیشتری برای گرفتن سرمایه دارند و شبکه‌های ما هشت بناینگذار که شبکه بزرگیست کامل در اختیارشان است.
ما سخنران بین‌المللی داریم، دو سال پیش ۳۶ سخنران از ۱۵ کشور و امسال ۳۵ سخنران از ۹ کشور که با توجه به شرایط اقتصادی حال حاضر برای ما دعوت از مهمان سخت بود ولی ما همچنان تسلیم نمی‌شویم.
دسته بندی استارتاپهای شرکت کننده به چه صورت است؟
ازلی: ما محدودیتی نداریم، به صورت عمومی گذاشتیم و از هر دسته‌بندی و حوزه فعالیتی می‌توانند شرکت کنند چون اعتقاد داریم هنوز به آن سطح نرسیدیم که بخواهیم برای شرکت استارتاپها دسته‌بندی و موضوع تعیین کنیم.
معیارهای انتخاب استارتاپهای برتر به چه صورت است و چه المان‌هایی را در نظر می‌گیرید؟
عقیلی: داورهای ما فیلدهای مختلفی دارند، هم سرمایه‌گذار هستند، هم استاد دانشگاه، هم کارآفرین و… بنابراین از منظرهای مختلفی بررسی می‌کنند. ولی خب بیشترین چیزی که مورد بررسی قرار می‌گیرد این است که آن استارتاپ مدل کسب و کاریش چیست، چه مشکلی را حل می‌کند، مناسب فضا و زمان بوده و تیم خوبی هم داشته باشد. چون در نهایت اگر ایده هم شکست بخورد، تیم خوب می‌تواند ایده دیگری پیدا کند و به انتها برساند.
ازلی: دو سال پیش ۴۰۰ استارتاپ شرکت کردند و امسال ۲۸۰ استارتاپ همانطور که گفته شد ما با یک تیم ۱۵ نفره و اکسیل شیت بزرگمان که پارامترهای مختلفی دارد بررسیشان می‌کنیم، نمره می‌دهیم و این نمرات جمع خواهند شد. بدین ترتیب برترینها برای مرحله اول انتخاب می‌شوند که در گروه ده‌تای برتر هر شهر قرار بگیرند. مرحله بعدی با ژوری بین‌المللی به شهرها سفر می‌کنیم و استارتاپهای هر شهر در مقابل ژوری ارائه‌ای را انجام می‌دهند و بر اساس رای ژوری برترینهای هر شهر انتخاب می‌شوند.
جاده ابریشم تا امروز چه دستاوردهایی را داشته است؟
خسروی: خیلی وقتها این سوال مطرح می‌شود که استارتاپ جاده ابریشم آیا توانسته باعث موفق شدن و یا پولدار شدن استارتاپهای شرکت کننده بشود؟ مرحله رشد یک استارتاپ مرحله گسترده‌ای است. ما خیلی از مقدمات را توانسته‌ایم برای این استارتاپها مهیا کنیم. اینکه با فعالین اکوسیستم استارتاپ ایران، منتورهای خارجی، شرکت‌های خارجی و داخلی ارتباط بگیرند مرحله اول بود. در مرحله دوم ما توانستیم به استارتاپها به طور مشخص آموزش بدهیم، دوره آنلاین شتابدهی بگذاریم. مرحله سوم به استارتاپها فرصت دیده شدن دادیم. در روز آخر رویداد، کشمون که یکی از استارتاپهای موفق سال پیش است سخنرانی دارد تا از تجربیات خودشان و تاثیر رویداد استارتاپ جاده ابریشم بر کسب و کارشان صحبت می‌کنند. ما هدفمان این است که بتوانیم در موفقیت استارتاپها کمک کنیم. حالا در این راه چه میزان موفق بوده‌ایم را خود استارتاپها باید بگویند.
عقیلی: ما هر سال استارتاپ‌هایی را داریم که برنده می‌شوند و جوایز خودشان را دریافت می‌کنند، اما در کنار این ماجرا، استارتاپهای دیگری که به مرحله نهایی می‌رسند با توجه به مراحلی که گفته شد پیشرفت می‌کنند. مانند استارتاپ وان شیپ که در مشهد است و کار پرینت سه بعدی انجام می‌دهد، امسال خودش بخشی از جوایز سری بعدی ما را به عهده گرفته است. یا کشمون که به تهران آمدند، مستقر شدند و لاین بین‌المللی خودشان را راه انداخته‌اند.
ازلی: غیر ازکشمون ، کمدا است که توانست سرمایه جذب کند. یکی از داورهای اروپایی ما که دو استارتاپ به ماکروسافت فروخته است منتور دکترتو شد. استارتاپ وان شیپ توانست سرمایه جذب کند و نکته جالب اینجاست که استارتاپ فن آسا که یکی از شرکت کننده‌های امسالمان است قاشقی برای بیماران پارکینسونی طراحی کرده که لرزش دست را خنثی کند و بتوانند راحت غذا بخوردند و این قاشق را بر اساس روابطی که درون اکوسیستم جاده ابریشم درست شده به استارتاپ وان شیپ برای تولید نسخه پرینت سه بعدی دادند.
ما دوست داریم همه شرکت‌کنندگان به بازار جهانی بپیوندن ولی با توجه به مسائلی که کشورمان درحال حاضر درگیرش است کمی ورود به بازارهای بین‌المللی سخت است ولی تمام سعی ما این است که سرمایه خارجی جذب کنیم که ارزش آفرین باشد.
صحبت از مسئله تحریم شد، به نظر شما تحریم‌ها چه اثرات مثبت و منفی در اکوسیستم استارتاپهای ایرانی می‌گذارد؟
ازلی: تاثیرات زیادی دارد، مثلا استارتاپهای بزرگ ما که از سرویس‌های بین‌المللی استفاده می‌کنند مجبور هستند به دلار پول پرداخت کنند و ناگهان در طی یک مدت هزینه آنها چهار برابر شد. یکی از دلایل تعدیل نیروهای بعضی جاها همین است. اتفاقا در آخرین روز رویداد جاده ابریشم پنلی به نام استارتاپهای میلیونی داریم که استارتاپ‌هایی که بالای یک میلیون یوزر دارند در مورد چالش‌هایی که با آن رو به رو هستند صحبت می‌کنند.
و به عنوان سوال آخر، در فضای کار آفرینی امروز، رویداد جاده ابریشم چه تاثیری می‌تواند در اکوسیستم استارتاپ ایران بگذارد؟
خسروی: دو قسمت دارد، اول از همه این است که ریشه‌های استارتاپ جاده ابریشم کجا رفته است؟ ریشه‌هایش به سراسر ایران رفته. به صورت داوطلبانه در شهرهای مختلف ایران، عناصراکوسیستم استارتاپی آن شهر با یک هم افزایی و ارتباط ملی رویداد را برگزار و استارتاپهای هر شهر را معرفی کردند، این مساله نشان می‌دهد که ریشه‌های جاده ابریشم به سراسر ایران رفته است. مرحله دوم این است که در این موقعیت اقتصادی که الان کشورمان دارد، بسیاری از برگزارکنندگان رویداد علاقه‌ای به برگزار رویداد ندارند ولی الان به دلیل پتانسیلی که گفتم، در این موقعیت بحرانی، این رویداد با بنیه‌ای که داشته توانسته است یک امید حتی اندکی دوباره به اکوسیستم استارتاپی ایران بدهد.
ازلی: جاده ابریشم توسط کار آفرینان درست شده است، کار هیچ یک از ما بنیانگذاران برگزاری ایونت نیست. هر کدام از ما شرکت‌های خودمان را داریم. کاری که اینجا انجام می‌دهیم اصطلاحا یک کار دلی است چون جاده ابریشم نان پروفیت است. هیچ یک از ما بنیانگذاران حقوقی بابت برگزاری دریافت نمی‌کنیم و تمامی بچه‌ها که بیش از صد نفر هستن داوطلبانه کار می‌کنند. هر کدام از ما بنیانگذاران هم مسئول یک بخش هستیم، مثل بخش طراحی، بخش سوشیال، بخش وبسایت، منابع انسانی، اسپانسر شیپ، مدیریت پروژه و … . هر کدام از این بخش‌ها یک تیم جداگانه دارند. شاید بتوان اینطوری گفت که یکی از دستاوردهای ما این است که یک شرکت صد نفره داریم که به هیچکس حقوق نمی‌دهیم ولی همه کارشان را به بهترین شکل انجام می‌دهند، سریع دور هم جمع می‌شوند و به نتایج کاری که انجام می‌دهند ایمان دارند. کسانی که اینجا مشغول هستند یک تجربه خوب و واقعی از کار داوطلبانه پیدا می‌کنند.
