فروردین سال ۱۳۹۷ اولین فروردین پر رونق بازارهای مختلف در ایران بود. این رونق در حالی بود که فروردین و اردیبهشت در کشور ما به عنوان روزهای خواب بازارها معروف بود. رهاسازی یکباره فنر فشرده قیمت دلار و افزایش یکباره آن موجب سراسیمه شدن مردم و خروج پول های راکد جهت خرید اقلام مورد نیاز و همچنین سرمایه ای طی دو و سه روز ابتدای سال گردید.
اما این رونق غیرمنتظره دوام کوتاهی داشت و با حضور معاون رئیس جمهور و اعلام قیمت رسمی دلار، رونق سقوط کرد و همه سرمایه ها را در کمین جهت سرمایه گذاری در بخش های بالقوه نگه داشت. آنچه مسلم است دلار بالای ۵ هزار تومان یک پیامد اساسی داشت و آن هم ممانعت از ورود کالاهای غیر استراتژیک بود. به زبان ساده تر کالاهای دکوری و همچنین محصولاتی که رقیب داخلی داشتند، دیگر مجالی برای رقابت نخواهند داشت.
آنچه مسلم است ، افزایش قیمت دلار بر تمامی نهاده ها و مواد اولیه تولید کنندگان تأثیر می گذارد اما این میزان کمتر از تاثیری است که تولید کنندگان در قیمت تمام شده خود نسبت به واردکنندگان لحاظ می نمایند. مطابق تحقیقات صورت پذیرفته در دپارتمان تحقیقات بازار پارک بازاریابی ایران، بیشترین تأثیر در کسب و کارهای صنعت غذا بوده است. مدتی بود محصولات غذایی خارجی در فروشگاه های بزرگ و برخی سوپرمارکت ها به چشم می خورد. از ماکارونی گرفته تا روغن زیتون و کنجد وارداتی سهم قابل توجهی از قفسه این فروشگاه ها را اشغال نموده بودند و طی سه سال گذشته با ثبات نسبی در بازار ارز کشور، مشتریانی برای این محصولات پیدا شده بود. این شوک یکباره در بازار ارز و همچنین قوانین جدید وضع گردیده در گمرکات کشور، امکان واردات این گروه محصولات را تقریبا غیرممکن نمود.
هم اکنون در بازاری که این شرکت ها ایجاد نموده اند (محصولات با کیفیت بالا و قیمت های نسبتا بالا) یک خلاء محسوس می باشد و در صورتی که این وارد کنندگان که توانسته اند شبکه توزیع قدرتمندی به منظور انتقال کالا به دست مصرف کنندگان خود ایجاد نمایند به سراغ تولید کنندگان داخلی بروند، شاید راهکاری برای سفارش و عرضه کالاهای با کیفیت و قیمت های مناسب فراهم نمایند.
راهکار دیگری که پیش روی وارد کنندگان وجود دارد، صادرات کالا به کشورهای مبدا واردات است. یک ضرب المثل در میان کسبه قدیمی بازار و بنکداران وجود دارد. آنها معتقدند که با هر فعال متعهدی در بازار امکان تبادل کالا وجود دارد. بدین معنا که خریداری که قیمت بهتری از فروشنده ارائه نماید، می تواند تامین کننده کالا باشد ! لذا واردکنندگان در برخی حوزه ها می توانند اقدام به پیشنهاد کالاهای ایرانی به شرکت های خارجی نمایند. به عنوان مثال عسل ایرانی طی چند سال اخیر با کیفیت و قیمت محصولات خارجی در رقابت بوده است اما هم اکنون با شرایط پیش آمده در قیمت تمام شده (با وجود افزایش قیمت نهاده ها نسبت به گذشته) دارای حداقل ۲۰ درصد موقعیت رقابتی بهتری به لحاظ قیمتی در بازار تجارت جهانی و بین المللی خواهند داشت.
نتیجه آنکه طی سال های اخیر شرکت ها و مدیران موفق در هر دوره ای توانسته اند با استفاده از تغییرات در استراتژی و همچنین بکارگیری تکنیک ها و تاکتیک ها بر سختی ها و موانع موجود در بازار فائق آیند و از نظر کارشناسان، این مرحله از وضعیت اقتصاد ایران همانند خان هفتم شاهنامه فردوسی است و شرکت هایی که این دوره را بتوانند با موفقیت پشت سر گذارند، در سال های آتی موفقیت های بزرگتری پیش رو خواهند داشت.
سیدحسام الدین میرکاظمی
مشاور ارشد و عضویت هئیت علمی پارک بازاریابی ایران
